المپیاد زیست‌شناسی، همانند یک باشگاه ورزشی برای پرورش مغز عمل می‌کند! اما بسیاری از شرکت‌کنندگان در مسیر آمادگی برای این رقابت بزرگ، به تقویت توان ذهنی خود و بهره‌برداری بهینه از آن توجه کافی نمی‌کنند.
ویدیوی زیر، مقدمه‌ای است بر مجموعه‌ای از ویدیوها با عنوان “How the Mind Works” که هدف آن آشنا کردن شما با نحوه کارکرد ذهن و روش‌های به‌کارگیری این دانش برای کسب مزیت رقابتی در المپیاد زیست‌شناسی (و حتی در سایر جنبه‌های زندگی) است. در این دوره، ذهن به‌صورت تشبیهی به عضلات بدن در نظر گرفته شده و روش‌های تقویت آن توضیح داده می‌شود.
چرا باید اصول استفاده از دانش ذهن را بدانیم؟
پیش از شروع آموزش نحوه کارکرد ذهن، لازم است ابتدا در مورد اصول و قواعد استفاده از این دانش صحبت کنیم. چرا؟ چون همان‌طور که در باشگاه ورزشی، انجام حرکات اشتباه می‌تواند به آسیب‌دیدگی منجر شود، در مورد مغز نیز عدم رعایت اصول صحیح می‌تواند به عملکرد ضعیف یا حتی مشکلات ذهنی منجر شود.
برای مثال، در باشگاه اگر حرکتی را به اشتباه انجام دهید، مربی یا دوستانتان به شما یادآوری می‌کنند: “داداش داری اشتباه می‌زنی!” (و البته نیت آن‌ها چیزی جز سلامت شما نیست!). همین موضوع در مورد ذهن نیز صدق می‌کند؛ یادگیری اصول درست، به شما کمک می‌کند از توانایی‌های ذهنی خود بدون آسیب یا خستگی مفرط بهره‌برداری کنید.
زمان‌بندی و اصول در مسیر المپیاد زیست‌شناسی
یکی از نکات کلیدی که در ویدیوی مقدمه این دوره به آن پرداخته می‌شود، زمان‌بندی و اصول استفاده از دانش ذهن در مسیر المپیاد زیست‌شناسی است. یادگیری این اصول، شما را برای مشاهده ویدیوهای اصلی و استفاده بهینه از آن‌ها آماده می‌کند.
برای موفقیت در المپیاد، ذهن شما همانند یک عضله نیازمند تمرین مداوم و اصولی است. پس پیش از شروع، با مشاهده ویدیوی مقدمه، با اصول این مسیر آشنا شوید و آماده پرورش ذهن خود باشید!
برای مشاهده کتاب هایی که در ویدیو به آن ها اشاره شد، اینجا را کلیک کنید.
نحوه کارکرد ذهن و استفاده از آن برای موفقیت در المپیاد
آیا تاکنون هنگام حل یک سؤال حس کرده‌اید که مغزتان “هنگ” کند یا به اصطلاح دیگر احساس کنید از فشار سؤال “مغزتان سوت بکشد”؟ گاهی ممکن است متوجه شده باشید که نمی‌توانید همه اطلاعات سؤال را به‌طور همزمان پردازش کنید، یا احساس کنید که سؤال در ذهن “جا نمی‌شود”!
این تجربیات، نشانه‌هایی از نحوه کارکرد ذهن شما هنگام حل مسائل پیچیده هستند. برای شناسایی عوامل پشت این تجربیات و بهبود توانایی ذهنی خود در حل مسائل المپیاد، لازم است با روند کارکردهای ذهن هنگام حل سؤال آشنا شوید:
۱. بازیابی اطلاعات از حافظه بلندمدت
تنوع موضوعات در المپیاد بسیار زیاد است و برای حل سؤال‌ها، حداقل باید آشنایی اولیه با موضوع داشته باشید. در بسیاری از موارد، تنها آشنایی کافی نیست و نیاز به حفظ دقیق اطلاعات وجود دارد. برای این کار، ذهن شما باید از حافظه بلندمدت اطلاعات قبلی را بازیابی کند.
۲. پردازش اطلاعات در حافظه فعال (Working Memory)
سؤالات معمولاً داده‌ها و گزاره‌هایی ارائه می‌دهند که باید آن‌ها را وارد حافظه فعال (working memory) کنید، پردازششان کنید و اطلاعات مفیدی از آن‌ها استخراج کنید. در این مرحله، ممکن است نیاز به استفاده از دانسته‌های قبلی خود داشته باشید.
۳. ترکیب اطلاعات و رسیدن به نتیجه نهایی
در نهایت، باید داده‌های استخراج‌شده از حافظه بلندمدت و اطلاعات موجود در سؤال را در حافظه فعال ترکیب و پردازش کنید تا به پاسخ نهایی برسید.
این مراحل را می‌توان به‌طور خلاصه در شکل زیر مشاهده کرد:
سه بخش قابل تقویت در روند کارکرد ذهن
برای بهبود عملکرد ذهن در المپیاد، می‌توانید سه بخش اصلی این فرآیند را تقویت کنید:
۱. تقویت حافظه بلندمدت: یادگیری نحوه کارکرد حافظه بلندمدت، افزایش ماندگاری مطالب در آن، و بازیابی بهینه اطلاعات.
۲. افزایش ظرفیت حافظه فعال (Working Memory): افزایش گنجایش حافظه فعال برای پردازش اطلاعات بیشتر.
۳. ارتقای قدرت پردازش ذهن: بهبود توانایی تحلیل و ترکیب اطلاعات برای رسیدن به نتیجه.
چرا مغز گاهی “هنگ” می‌کند؟
تجربه‌هایی مانند “هنگ” کردن هنگام حل سؤال، اغلب ناشی از پرشدن ظرفیت حافظه فعال (working memory) است. حافظه فعال، سیستمی محدود اما بسیار مهم است که نقش حیاتی در حل مسائل پیچیده، فهم دروس و انتقال اطلاعات به حافظه بلندمدت دارد.
در ویدیوی زیر، با نحوه کارکرد حافظه فعال، اهمیت آن در حل سؤالات المپیاد و روش‌های تقویت آن آشنا خواهید شد.
برای مشاهده کتاب هایی که در ویدیوها به آن ها اشاره می شود، اینجا را کلیک کنید.