۴ سطح مطالعه برای موضوع تخصصی

سطوح درس خواندن یکی بهترین موضوعات برای شروع هر مطلبی برای عمیق شدن در هر تخصصی برای فهمدین نقشه کتاب خواندن است به همین خاطر ما در این مقاله به یکی از مهم ترین موضوعات یعنی درس خواندن در مجله المپیادلب پرداخته ایم. در این پست سعی کرده ایم از مطالب کتاب بسیار ارزشمند “چگونه کتاب بخوانیم” نوشته مورتیمور ج ادلر و چارلز ون دورن کمک بگیریم.

پیشنهاد می شود از نسخه اصلی حتی برای شروع استفاده کنید چرا که چاپ فارسی ترجمه خوبی برای انتقال کامل ارائه نداده است.منبع کتاب در پایان صفحه برای علاقه مندان قرار گرفته است.

مقدمه مهم به سطوح مطالعه

تمرکز با مطالعه فعالانه(active reading) ارتباط نزدیکی دارد، محققان تاکید می کنند که خواندن هیچگاه کاملا غیرفعال (passive)نیست حتی اگر برخی ممکن است آن را اینطور تصور کنند به ویژه در مقایسه با فعالیت هایی مانند نوشتن سخنرانی. با این حال خواندن نیازمند تلاش، تمرکز و درگیر شدن ذهنی است. خواندن فعالانه هنگامی بهبود می باید که خواننده از خود و متن توقع بیشتری داشته باشد ینی افزایش تمرکز و تعامل بیشتر با مطالب. نویسندگان تمرکز در مطالعه را به دریافت توپ در بیسبال تشبیه می‌کنند. در اینجا، پرتاب‌کننده (نویسنده) و گیرنده (خواننده) هر دو شرکت‌کنندگان فعالی هستند، حتی اگر نقش‌های آن‌ها متفاوت باشد. این تشبیه نشان می‌دهد که تمرکز در مطالعه شامل دریافت و پردازش فعال اطلاعات است، نه صرفاً جذب آن به صورت منفعل.

۶ علت اصلی عدم تمرکز در مطالعه

مهم ترین علل عدم تمرکز شامل موارد زیر می شود:

1. خستگی و کم‌خوابی: عدم خواب کافی می‌تواند باعث کاهش تمرکز شود.
2. استرس و اضطراب: نگرانی‌های روزمره و استرس باعث می‌شود که ذهن نتواند روی مطالعه تمرکز کند.
3. عدم درگیری فعال: خوانندگان اغلب به طور فعال با متن درگیر نمی‌شوند. بدون تلاش برای هوشیار و درگیر ماندن، مانند پرسیدن سوالات و دنبال کردن استدلال نویسنده، ذهن به راحتی می‌تواند منحرف شود​(.
4. اهداف نامشخص: بسیاری از خوانندگان هدف مشخصی از مطالعه خود ندارند. وقتی خواننده نمی‌داند که قصد دارد چه چیزی از کتاب به دست آورد، تمرکز بر روی مطالب دشوار می‌شود.
5. محیط نامناسب مطالعه: مطالعه در محیط‌های بیش از حد راحت، مانند فضایی با نور کم یا جای بسیار راحت، نیز می‌تواند باعث از دست دادن تمرکز شود.
6. ندانستن چگونه مطالبه‌گر بودن به عنوان یک خواننده(demanding reader): خوانندگانی که نمی‌دانند چگونه خود را به چالش بکشند و صرفاً به سادگی مطالب را دنبال می‌کنند، اغلب نمی‌توانند تمرکز کرده و از محتوای کتاب بهره ببرند.

سطوح مطالعه فعالانه

سطوح مطالعه به چهار سطح تقسیم می‌شوند. هر سطح از مطالعه شامل سطوح پایین‌تر می‌باشد و سطوح بالاتر زحمات بیشتر و در نتیجه دستاورد های بیشتری به همراه دارد. این سطوح عبارتند از: خواندن ابتدایی(elementary)، خواندن بازرسانه (inspectional)، خواندن تحلیلی(analytical) و خواندن سینتاپیک (syntopcial). در سطح ابتدایی، خواننده با مهارت‌های پایه خواندن آشنا می‌شود و عمدتاً به معنی کلمات و جملات توجه دارد. خواندن بازرسانه شامل بررسی سریع (skimming)و سطحی یک کتاب برای درک کلی آن است. خواندن تحلیلی نیاز به زمان و تلاش بیشتری دارد و به فهم عمیق‌تر مفاهیم کتاب می‌پردازد. نهایتاً، خواندن سینتاپیک شامل مقایسه و تحلیل چندین کتاب و ترکیب مفاهیم از منابع مختلف است.

سطوح مطالعه به طور کلی شامل:

1. خواندن ابتدایی
2. خواندن بازرسانه
3. خواندن تحلیلی
4. خواندن سینتاپیک

1. خوانش ابتدایی(Elementary Reading):
خوانش ابتدایی به سطحی از خواندن اشاره دارد که در آن فرد با مهارت‌های پایه خواندن آشنا می‌شود. این سطح شامل یادگیری حروف الفبا، شناسایی کلمات و درک معنای جملات ساده است. در این مرحله، هدف اصلی این است که فرد بتواند به درستی و روان متن‌های ساده را بخواند و از مفاهیم اولیه آن‌ها آگاهی پیدا کند. خوانش ابتدایی معمولاً در دوران کودکی آموزش داده می‌شود و اولین گام به سوی سواد کامل است.

این نوع خواندن بیشتر بر مهارت‌های شناختی اولیه مانند تشخیص صداها و ارتباط آن‌ها با حروف تمرکز دارد. همچنین در این سطح، فرد ممکن است بتواند متون بسیار ساده مانند کتاب‌های داستانی کودکانه را بخواند، اما توانایی درک و تحلیل مفاهیم پیچیده هنوز به دست نیامده است. خواندن ابتدایی پایه‌ای برای سطوح بالاتر خواندن محسوب می‌شود و به فرد کمک می‌کند تا وارد مراحل پیشرفته‌تر شود.

2. خوانش بازرسانه (Inspectional Reading):
خوانش بازرسانه یا مرور سریع، سطحی از خواندن است که هدف آن دست‌یابی به درک کلی و سریع از یک کتاب است. در این سطح، خواننده با ورق زدن سریع و مرور بخش‌های اصلی کتاب، سعی می‌کند که به سرعت بفهمد کتاب درباره چیست و آیا ارزش خواندن دقیق‌تر دارد یا نه. این نوع خواندن بیشتر برای زمانی مناسب است که فرد محدودیت زمانی دارد و می‌خواهد بدون ورود به جزئیات، تصویری کلی از محتوای کتاب به دست آورد.

در این روش، فرد معمولاً به مقدمه، عناوین فصول، و بخش‌های نتیجه‌گیری توجه می‌کند تا از موضوع اصلی کتاب مطلع شود. همچنین ممکن است به پاراگراف‌های ابتدایی و انتهایی هر فصل توجه کند. خواندن بازرسانه به شما این امکان را می‌دهد تا تصمیم بگیرید که آیا کتاب مناسب شماست و نیاز به خواندن عمیق‌تر دارد یا خیر.

3. خوانش تحلیلی(Analytical Reading):
خوانش تحلیلی سطحی پیچیده‌تر و عمیق‌تر از خواندن است که در آن فرد به بررسی دقیق‌تر و تجزیه و تحلیل مفاهیم و استدلال‌های ارائه شده در کتاب می‌پردازد. در این نوع خواندن، خواننده به دنبال فهم کامل‌تر و دقیق‌تر متن است و سعی می‌کند تا استدلال‌های نویسنده را تحلیل کرده و حتی نقد کند. این سطح از خواندن نیازمند تمرکز و زمان بیشتری است و فرد باید آماده باشد که با پرسیدن سوالات عمیق‌تر از خود و از کتاب، به تحلیل متن بپردازد.

خوانش تحلیلی همچنین نیاز به یادداشت‌برداری، زیرخط کشیدن نکات مهم، و برقراری ارتباط میان بخش‌های مختلف کتاب دارد. خواننده باید به ساختار کتاب و روش‌های استدلالی نویسنده توجه کند و سعی کند که بفهمد چه پیام یا مفهومی به طور دقیق از طریق این استدلال‌ها منتقل می‌شود. هدف از خواندن تحلیلی نه فقط درک کلی، بلکه فهم عمیق و دقیق است.

4. خوانش سینتاپیک(Syntopical Reading):
خوانش سینتاپیک پیشرفته‌ترین سطح خواندن است(در فارسی معنی درستی برای این کلمه نداریم)  که در آن فرد چندین کتاب را درباره یک موضوع خاص می‌خواند و تلاش می‌کند تا دیدگاه‌ها و مفاهیم مختلف را ترکیب کند. این نوع خواندن نه تنها به درک هر کتاب به صورت جداگانه نیاز دارد، بلکه توانایی ترکیب اطلاعات و استنتاجات از منابع مختلف را نیز می‌طلبد. خواننده در این سطح به دنبال ایجاد یک تصویر کلی و جامع از موضوع است.

خوانش سینتاپیک معمولاً توسط پژوهشگران و افرادی که به دنبال درک عمیق از یک موضوع هستند انجام می‌شود. در این روش، مقایسه و تحلیل چندین دیدگاه مختلف در مورد یک موضوع به خواننده کمک می‌کند تا به نتیجه‌ای جامع و چندجانبه برسد. هدف این نوع خواندن، فهم و ترکیب بهترین و جامع‌ترین اطلاعات موجود در منابع مختلف است.

سخن پایانی

خواندن یکی از مهارت‌های کلیدی است که می‌تواند موفقیت شما را تضمین کند. آشنایی با سطوح مختلف خواندن از خواندن ابتدایی تا خواندن سینتاپیک به شما این امکان را می‌دهد که با سرعت و دقت بالا متون پیچیده را تحلیل کنید و بهترین اطلاعات را از منابع متعدد استخراج کنید. در مسابقات المپیاد، داشتن توانایی خواندن تحلیلی و سینتاپیک به شما کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از مطالب به‌دست آورید و به مقایسه و ترکیب دیدگاه‌های مختلف بپردازید. این مهارت‌ها نه تنها به شما در پاسخگویی به سوالات کمک می‌کنند، بلکه به شما برتری در حل مسائل پیچیده و تحلیل مفاهیم علمی می‌بخشند. برای سوالات بیشتر راجع به المپیاد زیست حتما با المپیادلب از این لینک یا برای دیدن دوره های بسیار تخصصی در المپیاد زیست از این صفحه به ما بپیوندید.

منبع اصلی :‌ how to read a book, Mortimer j. Adler and Charles van Doren, Second Edition 1972

لینک دانلود کتاب: دانلود

منبع جانبی:‌ Wikipedia